Tại diễn đàn ESG 2024: “ESG – Từ ý tưởng tới hành động”, nhiều chuyên gia từ các hiệp hội, doanh nghiệp và định chế tài chính đã thảo luận về tài chính xanh – một chủ đề thu hút nhiều sự chú ý trong những năm gần đây.
Nhu cầu tài chính xanh tại Việt Nam
Ông Đỗ Ngọc Quỳnh đánh giá rằng nhu cầu về tài chính xanh ở Việt Nam là rất lớn. Tài chính xanh được chia thành ba cấu phần chính: tín dụng ngân hàng, trái phiếu và cổ phiếu. Thống kê của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) cho thấy, tính đến cuối năm 2023, tổng dư nợ tín dụng xanh tại Việt Nam đạt gần 600.000 tỷ đồng, chiếm khoảng 5,5% tổng dư nợ tín dụng toàn thị trường. Đồng thời, tổng dư nợ cho vay mà các ngân hàng yêu cầu doanh nghiệp phải có báo cáo đánh giá tác động môi trường chiếm khoảng 21% tổng dư nợ.
Phát hành trái phiếu xanh
Ở lĩnh vực trái phiếu xanh, các doanh nghiệp và định chế tài chính Việt Nam đang phát hành theo hai tiêu chuẩn chính là CBI (Climate Bonds Initiative) và ICMA (nguyên tắc trái phiếu xanh của Hiệp hội Thị trường vốn quốc tế). Theo Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN), đến cuối năm 2023, Việt Nam đã phát hành 19 trái phiếu xanh theo hai tiêu chuẩn này, trong đó có một số phát hành ra thị trường quốc tế bằng USD và một số phát hành trong nước bằng VND. Tổng quy mô cho nhóm trái phiếu xanh phát hành trong nước bằng VND là 4.000 tỷ đồng và tổng quy mô cho nhóm phát hành ra quốc tế lên tới 1,3 tỷ USD, chủ yếu được bán cho nhà đầu tư nước ngoài.
Tài chính xanh – Ngôn ngữ toàn cầu
Ông Đỗ Ngọc Quỳnh nhấn mạnh rằng tài chính xanh đang trở thành một ngôn ngữ mới trên toàn cầu. Nếu không nói được ngôn ngữ này, doanh nghiệp sẽ khó khăn trong giao tiếp và hội nhập quốc tế. Nhiều quốc gia, đặc biệt là ở châu Âu, đã biến tài chính xanh thành chính sách bắt buộc, yêu cầu doanh nghiệp phải tuân thủ các tiêu chuẩn tài chính xanh để được hoạt động hoặc hưởng ưu đãi về thuế, phí.
Thách thức và cơ hội
Tuy nhu cầu tài chính xanh lớn, nhưng Việt Nam hiện đang thiếu một bộ tiêu chuẩn xanh để định nghĩa và đánh giá các dự án xanh. Ông Đỗ Ngọc Quỳnh cho biết mặc dù Việt Nam đã có Luật Bảo vệ môi trường, chiến lược phát triển bền vững và các chuẩn mực về trái phiếu xanh, nhưng lại thiếu điều quan trọng nhất là tiêu chuẩn xanh.
Ông Nguyễn Bá Sơn, Phó Giám đốc Ban Nguồn vốn và Kinh doanh tiền tệ Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV), cũng chia sẻ rằng việc thiếu bộ tiêu chuẩn xanh đã gây khó khăn cho các ngân hàng trong quá trình xác định dự án xanh. Ông kêu gọi Chính phủ có động thái mạnh mẽ hơn trong việc ban hành những tiêu chuẩn rõ ràng về “xanh”. Đại diện BIDV cũng cho biết chi phí phát hành trái phiếu xanh hiện còn cao hơn so với trái phiếu thường, và các nhà đầu tư khi mua trái phiếu xanh chưa được hưởng lợi ích kinh tế như giảm thuế, phí. Ông kỳ vọng sẽ có những hỗ trợ tốt hơn như chính sách ở một số quốc gia lân cận như Singapore.
Tóm lại, tài chính xanh không chỉ là một xu hướng mà còn là một ngôn ngữ mới mà doanh nghiệp phải nắm vững để hòa nhập và phát triển trên thị trường quốc tế. Việt Nam cần nhanh chóng xây dựng và hoàn thiện các tiêu chuẩn xanh để thúc đẩy thị trường tài chính xanh phát triển bền vững.
