Sau nhiều lần gia hạn, giai đoạn thí điểm kéo dài đến hết 2025 coi như đã hoàn thành sứ mệnh thử nghiệm. Giờ là lúc tiền di động bước sang một giai đoạn mới với khung pháp lý chính thức do Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đề xuất.
Những con số biết nói
Đến cuối quý I/2025, Việt Nam có hơn 10,38 triệu tài khoản tiền di động. Điều đáng chú ý: hơn 71% người dùng ở nông thôn, miền núi, vùng sâu vùng xa, biên giới – hải đảo. Đây chính là nhóm chưa hoặc khó tiếp cận dịch vụ ngân hàng truyền thống.
Tiền di động đang đóng vai trò như một “ngân hàng không chi nhánh”, phủ sóng tới những nơi mà ngân hàng mở phòng giao dịch hay đặt ATM là… không hiệu quả kinh tế. Hệ sinh thái chấp nhận thanh toán cũng đã hình thành với gần 12.000 điểm kinh doanh và hơn 276.000 đơn vị chấp nhận thanh toán – được ví như những “ATM chạy bằng cơm” ngay trong thôn, bản.
Tuy vậy, nếu so với hơn 120 triệu thuê bao di động, tỷ lệ người dùng tiền di động vẫn khá khiêm tốn, chưa tạo được hiệu ứng bùng nổ như kỳ vọng ban đầu.
“Ách tắc” của giai đoạn thí điểm
Hai rào cản lớn nhất suốt thời gian qua là:
-
Hạn mức 10 triệu đồng/tháng khiến tiền di động chỉ giống một “ví tiền lẻ”, khó cạnh tranh với ví điện tử hay QR banking.
-
Điều kiện SIM phải dùng liên tục 3 tháng vô tình loại bỏ công nhân khu công nghiệp, sinh viên, lao động di cư – những nhóm có nhu cầu cao nhưng hay đổi SIM.
Chưa kể, nguy cơ SIM rác – danh tính giả luôn là nỗi lo thường trực. Trong kịch bản xấu, chỉ cần 100 SIM rác, dòng tiền 10 tỷ đồng/tháng có thể bị luân chuyển ra ngoài hệ thống ngân hàng chính thống.
Dự thảo Nghị định: “may áo mới” cho tiền di động
NHNN đang đề xuất chuyển từ cơ chế thí điểm sang quản lý chính thức, từ “tiền kiểm” sang “hậu kiểm”, vừa siết rủi ro vừa mở đường cho phát triển.
Điểm thay đổi lớn nhất:
-
Nâng hạn mức giao dịch lên 100 triệu đồng/tháng (gấp 10 lần hiện nay).
-
Miễn hạn mức cho các khoản thanh toán thiết yếu: điện, nước, viễn thông, học phí, viện phí, bảo hiểm, trả nợ ngân hàng…
Điều này giúp tiền di động thoát vai “ví lẻ”, tiến gần hơn tới công cụ tài chính tiêu dùng thực thụ, đặc biệt hữu ích cho người dân nông thôn trong mua bán nông sản, vật tư, chi tiêu sinh hoạt.
Bỏ “tuổi SIM”, siết định danh
Dự thảo xóa bỏ hoàn toàn yêu cầu SIM phải dùng 3 tháng, cho phép mở tài khoản gần như ngay lập tức. Thay vào đó là định danh chặt hơn: xác thực CCCD gắn chip, sinh trắc học, đối soát thời gian thực.
Đây được xem là “chốt chặn an ninh” mới, nhưng cũng đặt áp lực lớn lên hệ thống eKYC của nhà mạng trong bối cảnh SIM rác và giả mạo danh tính vẫn chưa hết đất sống.
Mở cửa thanh toán xuyên biên giới
Lần đầu tiên, tiền di động được đề xuất cho phép thanh toán hàng hóa, dịch vụ ở nước ngoài. Điều này giúp người dân vùng xa có thể mua dịch vụ số, thanh toán học phí online, tham gia thương mại điện tử toàn cầu mà không cần thẻ quốc tế.
Tuy nhiên, dòng tiền ra nước ngoài sẽ phải đi qua ngân hàng thương mại được phép ngoại hối, nơi đóng vai trò “người gác cổng” để ngăn rủi ro chảy máu ngoại tệ.
Cơ hội lớn, trách nhiệm cũng lớn
Tiền di động đang đứng trước cơ hội trở thành mảnh ghép quan trọng của tài chính toàn diện và xã hội không tiền mặt. Nhưng mở rộng hạn mức, mở rộng phạm vi thì quản trị rủi ro, xử lý SIM rác và nâng cấp công nghệ giám sát là điều bắt buộc.
👉 Nếu làm tốt, tiền di động có thể thực sự đưa dịch vụ tài chính đến tận thôn, bản.
👉 Nếu làm không tới, đây cũng có thể trở thành khe hở mới cho dòng tiền bất hợp pháp.
Cuộc chơi mới đã mở – bài toán còn lại là kiểm soát thế nào để không “vỡ phanh”.
