1.Vì lý do nào đó, khoảng 50 năm qua, người ta thấy những đứa trẻ sinh ra trong mỗi khoảng 15 năm có những nét chung nào đó, và gọi là một thế hệ (Generation - Gen). Giai đoạn “lớn lên” hay “trưởng thành”, lứa tuổi hoàn thiện chín muồi kể cả về sức khỏe thể chất lẫn tinh thần, được hiểu từ khoảng 10-12 tuổi tới khoảng 18-22 tuổi.
a. Gen Baby Boomer sinh ra trong khoảng thời gian bùng nổ dân số từ 1946 đến 1964 sau Chiến tranh Thế giới thứ 2. Thế hệ này lớn lên cùng chiến tranh Lạnh, trật tự thế giới đa cực cùng sự thay đổi cách vận hành kinh tế bởi sự phát triển mạnh mẽ của công nghiệp.
b. Gen X được sinh ra từ 1965 đến 1980: chúng tôi lớn lên trong bối cảnh thế giới đa cực, chiến tranh Lạnh và kết thúc với sự sụp đổ của phe XHCN Đông Âu tạo trật tự thế giới đơn cực. Gen X là tác nhân tạo ra các bước đầu tiên của dịch chuyển kinh tế từ công nghiệp sang công nghệ thông qua máy tính và internet.
c. Thế hệ Thiên niên kỷ (Millennial hay Gen Y) sinh ra từ năm 1981 đến năm 1995. Thế hệ này trưởng thành trong bối cảnh thế giới biến đổi sâu sắc dưới ảnh hưởng của sự kiện 11/9, GFC 2008 và Internet. Đây là thế hệ Iconomy: Internet, email, khởi đầu mạng xã hội… kinh tế gắn liền với toàn cầu hoá.
d. Gen Z sinh ra từ năm 1996 đến năm 2010. Thế hệ này lớn lên cùng mạng xã hội, thiết bị di động và chịu tác động tâm lý mạnh mẽ của thời kỳ Đại dịch Covi: cách ly xã hội, học từ xa, hiểm hoạ Thiên nga đen. Đây có lẽ là thế hệ thông thái và có vẻ toàn diện nhất khi lớn lên được tiếp cận với một tiến bộ công nghệ ở giai đoạn bùng nổ: mạng xã hội với tất cả những tác động tiêu cực lẫn tích cực. Sự quan tâm của Gen Z khá đa dạng: kinh tế, chính trị, môi trường, văn hoá, quyền con người bao gồm quyền và công bằng lợi ích cá nhân. Đây là thế hệ tạo ra trên thực tế Zconomy với các hình thái doanh nghiệp, kinh tế mới như Crypto chẳng hạn.
e. Gen Alpha sinh ra từ năm 2010 đến năm 2024. Thế hệ Alpha là “những đứa trẻ iPad”: thiết bị di động, internet trở thành một phần thiết yếu, hiển nhiên của cuộc sống. Gen Z khởi đầu và Gen Alpha đẩy mạnh việc sáng tác ra những từ vựng, ngôn ngữ riêng, rất nhiều từ trên nền tảng tiếng Anh, mà thế hệ trước nghe không thể hiểu nổi. Một phần cũng để tự khẳng định mình với vai trò công dân toàn cầu. Điều này sẽ tạo ra một ranh giới vô hình giữa Gen Alpha với các Gen khác.
f. Đến bây giờ là Gen Beta!
Cha mẹ của chúng là Gen Y đời cuối và Gen Z đời đầu. Rất nhiều trong chúng sẽ được chào đón thế kỷ 22.
Dự rằng Gen Beta sẽ sống cuộc đời “nhúng” sâu trong AI, thiết bị thông minh… những thứ trở thành một phần thiết yếu trong cuộc sống của chúng. Đôi khi chúng sẽ bị mắc kẹt và lạc trong hệ thống thống thông minh hay AI đó… theo nghĩa trở thành một phần của hệ thống chứ không phải ngược lại. Chúng sẽ chứng kiến các tác động mạnh mẽ của biến đổi khí hậu, bùng nổ năng lượng sạch công nghiệp sạch. Chúng cũng sẽ lớn lên và chứng kiến sự hình thành trật tự thế giới mới.
Cha mẹ của chúng, Gen Y đời cuối và Gen Z đời đầu vốn thấy đủ mặt tích cực cũng như tiêu cực của công nghệ và mạng xã hội, có thể sẽ khởi đầu các chương trình bảo vệ chúng khỏi AI, thiết bị thông minh và online mãn tính để quay về “nguyên bản”.
2. Tuổi đầu đời Gen Beta sẽ thấy gì trong năm 2025.
Về chính trị, năm 2024 kết thúc bằng các lựa chọn bước ngoặt: bầu cử của các quốc gia lớn (Mỹ, Nga, Ấn Độ, các nước EU) và phân mảng chọn phe phái.
Về kinh tế: năm 2024 khẳng định kinh tế toàn cầu đã hạ cánh mềm sau Đại dịch Covi, khủng hoảng và lạm phát.
Năm 2025 có gì mới?
*3 động lực chính lên kinh tế chính trị toàn cầu:
a. Chính sách của Tổng thống đắc cử D.Trump.
- Bảo hộ: tăng thuế nhập khẩu từ Mexico, Canada, Trung Quốc (Việt Nam?) và các nước BRICS nếu từ bỏ đồng USD.
- Thuế nội địa: giảm thuế thu nhập doanh nghiệp từ 21% xuống 15%, loại bỏ thuế đối với phúc lợi xã hội, bỏ việc đánh thuế hai lần với người Mỹ sống ở nước ngoài.
- Năng lượng: Tăng sản lượng dầu, khí đốt và than ở Mỹ, hủy bỏ các quy định về môi trường khắt khe của công Biden, lại rút khỏi thỏa thuận khí hậu Paris.
- Tăng cường chính sách tiền tệ nới lỏng, bỏ trần nợ chính phủ.
- Chủ nghĩa dân tộc: America First! Rút khỏi các chương trình và địa bàn mà nước Mỹ không thấy lợi ích tiền bạc rõ ràng: Ucraina, Trung Đông.
b. Xung đột vũ trang.
- Cuộc chiến Ucraina-Nga đang là động lực tác động lên nhiều xu thế.
- Trung Đông đang có các biến động cân bằng thế và lực có thể tạo ra những thay đổi lớn trong thị trường năng lượng và cân bằng chiến lược toàn cầu.
c. Trừng phạt kinh tế và phân mảng thế giới:
- Các xung đột này càng kéo dài càng tạo ra các biện pháp trừng phạt sâu hơn và rộng hơn dẫn đến quá trình phân mảng thế giới mạnh hơn.
- Việc hình thành thế giới đa cực, vì vậy, dễ dàng hơn, ít nhất cho 4 năm tới.
* 9 xu thế dẫn dắt kinh tế toàn cầu năm 2025:
- Bắt đầu gia đoạn hạ lãi suất và nới lỏng tiền tệ toàn cầu. Tiền sắp nhiều!
- Thương mại toàn cầu giảm tốc. Chủ nghĩa bảo hộ lên ngôi. Chiến tranh thương mại Mỹ-Trung và Mỹ với phần còn lại của thế giới.
- Các chuỗi cung ứng mới hình thành.
- Giá năng lượng vẫn duy trì mức cao. OPEC+ bị giảm vai trò.
- Vai trò thống trị của đồng USD tiếp tục bị thách thức bởi các bước tạo hệ thống thanh toán song hành SWIFT. Crypto - blockchain phát triển.
- Bất bình đẳng toàn cầu tăng mạnh: nghèo đói, thất nghiệp tăng và phúc lợi xã hội giảm.
- Kinh tế chiến tranh lên ngôi: gia tăng chi tiêu quân sự toàn cầu.
- Chuyển đổi xanh, ESG, giảm thải carbon sẽ bị xem xét lại.
- AI bùng nổ.
* 1 xu thế chính trị trọng yếu:
- Các cường quốc khu vực lên ngôi sẽ dần thay thế hay làm giảm nhẹ ảnh hưởng của cường quốc toàn cầu hay các cường quốc lăm le lên toàn cầu.
* 6 rủi ro:
- Chiến tranh thương mại: có thể dẫn lạm phát quay lại hoặc làm chậm tăng trưởng kinh tế toàn cầu hoặc cả hai. Tỷ lệ thất nghiệp, hiện gần mức thấp lịch sử, có thể tăng lên. Tiền tệ lại phải thắt chặt.
- Cuộc chiến Ucraina-Nga: dẫn đến những làn ranh giới nguy hiểm có thể gây ra thảm hoạ vũ trang hạt nhân. Nhất là trên nền bế tắc kinh tế chính trị ở Đức, Pháp, Anh… và sự mệt mỏi của các nhà lãnh đạo chính trị phương Tây khi đồng minh dẫn dắt Mỹ có dấu hiệu quay xe.
- Kinh tế Trung Quốc: đang vật lộn với khó khăn của nền kinh tế sản xuất dư thừa. Kinh tế châu Âu: không thấy cửa sáng. Động lực kinh tế toàn cầu ngắc ngư.
- Biến đổi khí hậu: đang trở thành vấn đề ngày càng cấp bách. Dù nguyên nhân không hẳn bởi hoạt động của con người.
- Sự trỗi dậy của chủ nghĩa cực đoan và dân tộc hẹp hòi: ở khắp nơi khi các nền kinh tế dường như thất bại trong giải quyết niềm tin của người dân khi sức mua, mức sống và triển vọng tương lai của họ đang xấu đi.
- Thâm hụt ngân sách ngày càng gia tăng: các chính phủ dùng nguồn vay nợ giải quyết từ biến đổi khí hậu, đến tăng ngân sách quốc phòng đến chăm sóc cho dân số già đi… làm nguy cơ một cuộc khủng hoảng tài chính lại xuất hiện.
3. Mong 2025 sẽ không thiên tai, thiên nga đen như 2024.
Chào mừng những đại diện Gen Beta đầu tiên ra đời.
Chào 2025. Chúc mừng năm mới đến tất cả!
Theo FB Lý Xuân Hải
https://www.facebook.com/story.php?story_fbid=9324681494208631&id=100000006199056&mibextid=wwXIfr&rdid=HMUBJ58mrEll5vbo#
