Dù không còn giữ vai trò điều hành, ông Nguyễn Quốc Toàn cùng nhóm cổ đông liên quan vẫn nắm trong tay hơn 18% vốn điều lệ Nam A Bank, tương đương hơn 200 triệu cổ phiếu NAB. Con số này, nếu tính cả các pháp nhân và cá nhân có quan hệ mật thiết, có thể chiếm tới gần 27% vốn ngân hàng, một tỷ lệ đủ để định hình quyền kiểm soát thực tế.
Khi Chủ tịch “làm thuê” cho ngân hàng
Danh sách cổ đông sở hữu từ 1% vốn điều lệ trở lên của Nam A Bank, công bố ngày 22/8/2024, cho thấy điều lạ lùng: gần như toàn bộ ban lãnh đạo cấp cao không đứng tên cổ phần. Ngay cả Chủ tịch HĐQT Trần Ngô Phúc Vũ người đại diện pháp luật của ngân hàng cũng không sở hữu cổ phiếu NAB nào. Gia đình ông Vũ chỉ có người em trai, ông Trần Ngô Phúc Khoa, nắm vỏn vẹn 0.003% vốn điều lệ. Trong khi đó, hai lãnh đạo chủ chốt khác: ông Trần Ngọc Tâm, Phó Chủ tịch HĐQT, và ông Trần Khải Hoàn, Thành viên HĐQT kiêm Quyền Tổng Giám đốc cũng chỉ nắm tỷ lệ sở hữu rất nhỏ, dưới 0.3%.
Trên danh nghĩa, Chủ tịch là người đứng đầu, nhưng trong thực tế, quyền lực thực sự của một ngân hàng lại nằm ở cổ phần. Pháp luật không bắt buộc Chủ tịch HĐQT phải là cổ đông lớn nhất. Vì vậy, nhiều ngân hàng Việt Nam chứng kiến nghịch lý: người điều hành chỉ “làm thuê” cho những cổ đông ẩn danh phía sau. Và Nam A Bank là một ví dụ điển hình.
“Rồng Thái Bình Dương” và dấu ấn dòng họ Tư Hường
Theo báo cáo cổ đông ngày 21/8/2024, cổ đông tổ chức lớn nhất của Nam A Bank là Công ty TNHH Rồng Thái Bình Dương (Pacific Dragon), sở hữu hơn 9.4% vốn, tương đương gần 100 triệu cổ phiếu. Cái tên nghe tưởng xa lạ, nhưng lịch sử của công ty này lại gắn bó mật thiết với gia đình bà Tư Hường và ông Nguyễn Quốc Toàn.
Rồng Thái Bình Dương được thành lập từ năm 1999 với vốn điều lệ 90 tỷ đồng, trong đó ông Nguyễn Quốc Toàn và em gái Nguyễn Thị Xuân Ngọc nắm gần như toàn bộ. Sau nhiều lần chuyển nhượng, pháp nhân này từng qua tay Á hậu Dương Trương Thiên Lý (vợ ông Toàn), rồi đến một loạt cá nhân khác như Đào Thị Diệu, Nguyễn Văn Hoàng, Trương Vũ Họa Mi, và Nguyễn Thị Kim Phượng.
Các thay đổi này không chỉ đơn thuần là tái cấu trúc doanh nghiệp, mà được giới quan sát cho rằng nhằm phân tán quyền sở hữu, tránh tình trạng một nhóm cổ đông bị xem là “cổ đông chi phối” theo quy định của Ngân hàng Nhà nước. Dù vậy, mối liên kết về lợi ích giữa các pháp nhân này vẫn hiển nhiên, nhất là khi các cá nhân nắm giữ hoặc điều hành Rồng Thái Bình Dương đều có quan hệ mật thiết với ông Toàn hoặc với hệ sinh thái Hoàn Cầu - Nam Á.
Cũng không thể bỏ qua sự hiện diện của ông Nguyễn Văn Hoàng, người từng là Tổng Giám đốc Rồng Thái Bình Dương, đồng thời đảm nhiệm vai trò lãnh đạo tại CTCP Hoàn Vũ Sài Gòn đơn vị tổ chức Hoa hậu Hoàn Vũ Việt Nam, một cuộc thi được tài trợ chính bởi Nam A Bank. Đây là chi tiết cho thấy dòng chảy quyền lực và tài chính giữa các pháp nhân trong cùng một “hệ sinh thái kín”.
Hệ sinh thái “ẩn danh” nhưng quyền lực
Ngoài Rồng Thái Bình Dương, nhóm cổ đông có liên quan đến gia đình ông Nguyễn Quốc Toàn còn bao gồm CTCP Thương mại Sản xuất Độc lập (nắm hơn 4% vốn NAB), CTCP Kim Phong Bảo (3.56%), CTCP Hoàn Vũ Sài Gòn (3.07%) và Công ty TNHH Hoàn Cầu di sản của cố doanh nhân Tư Hường và ông Nguyễn Chấn.
Hoàn Cầu hiện do ông Phan Đình Tân làm Chủ tịch kiêm Tổng Giám đốc, sở hữu 99% vốn. Bản thân ông Tân cũng đang nắm giữ hơn 20 triệu cổ phiếu NAB, tương đương 1.89% vốn, và từng là Chủ tịch HĐQT Nam A Bank thay cho ông Toàn năm 2015. Cộng tất cả lại, tỷ lệ sở hữu của ông Toàn và các bên liên quan hiện vào khoảng 27% vốn điều lệ Nam A Bank – một con số đủ để đảm bảo ảnh hưởng kiểm soát, dù không cần xuất hiện chính danh.
Ông Nguyễn Quốc Toàn: người “rút lui để kiểm soát”?
Ông Nguyễn Quốc Toàn từng được bầu làm Chủ tịch HĐQT Nam A Bank vào năm 2014, rời ghế chỉ sau một năm, rồi quay lại năm 2016. Đến tháng 6/2019, ông bất ngờ tuyên bố từ nhiệm lần nữa, nói rằng cần thời gian giải quyết tranh chấp nội bộ gia đình, những vấn đề kéo dài sau khi bà Tư Hường qua đời. Kể từ đó, ông Toàn không còn tên trong ban lãnh đạo Nam A Bank, nhưng lượng cổ phần khổng lồ mà ông và các bên liên quan nắm giữ cho thấy ảnh hưởng thực tế của ông vẫn còn nguyên vẹn.
Trên sàn chứng khoán, NAB vẫn là một trong những mã ngân hàng có câu chuyện “chủ thực - chủ danh” gây tò mò nhất. Còn trong giới tài chính, câu hỏi “Ai là ông chủ thật sự của Nam A Bank?” dường như không còn cần lời giải bởi mọi dấu vết của quyền lực đều dẫn về cùng một cái tên: Nguyễn Quốc Toàn, người thừa kế tinh thần và tài sản của bà Tư Hường “bóng hồng thép” đã khai sinh nên Nam A Bank hơn ba thập kỷ trước.
