Các chuyên gia pháp lý cảnh báo, những giao dịch NOXH trái quy định không chỉ khiến người mua đối mặt nguy cơ mất trắng số tiền đã bỏ ra, mà còn có thể bị thu hồi nhà, thậm chí liên đới trách nhiệm hình sự.
Ma trận “suất ngoại giao” và tiền chênh ngoài hợp đồng
Đánh vào tâm lý lo sợ trượt hồ sơ của người lao động thu nhập thấp, thời gian gần đây nhiều môi giới tung ra các gói dịch vụ như “bao đậu hồ sơ”, “suất nội bộ”, “ký chờ suất ngoại giao”. Đi kèm là những khoản tiền chênh không hề nhỏ, từ vài chục triệu đến hàng trăm triệu đồng, thậm chí có dự án bị đẩy giá chênh lên tới 30–40% so với giá niêm yết.
Trao đổi với báo chí, luật sư Lê Hiếu (Công ty Luật Hiếu Hùng) cho biết, về bản chất, NOXH không phải là hàng hóa thương mại tự do. Mọi thỏa thuận đặt cọc, trả tiền chênh, mua bán ngoài hợp đồng với chủ đầu tư đều là giao dịch dân sự vô hiệu, không được pháp luật công nhận.
“Trong trường hợp xảy ra tranh chấp hoặc dự án bị thanh tra, số tiền chênh lệch gần như chắc chắn mất trắng vì không có hóa đơn chứng từ hợp pháp, hoặc chỉ là giấy viết tay”, luật sư Hiếu nhấn mạnh.
Nhờ người đứng tên: Rủi ro mất nhà và tranh chấp kéo dài
Một biến tướng khác là việc “lách luật” bằng cách nhờ người thân, người quen đủ điều kiện đứng tên mua NOXH. Người bỏ tiền thật nhưng không đủ điều kiện thỏa thuận ngầm với người thu nhập thấp để đứng tên hồ sơ.
Theo các chuyên gia, đây là “canh bạc” pháp lý cực kỳ rủi ro. Về mặt pháp luật, căn hộ thuộc quyền sở hữu của người đứng tên hợp đồng hoặc sổ đỏ. Nếu người này không chịu sang tên, phát sinh tranh chấp, ly hôn hoặc qua đời, tài sản có thể bị chia thừa kế, còn người bỏ tiền thật rơi vào thế yếu, rất khó đòi lại quyền lợi.
Không dừng ở đó, hành vi mua bán NOXH không đúng đối tượng còn có thể bị xử phạt hành chính theo quy định của Chính phủ, với mức phạt lên tới hàng trăm triệu đồng và buộc thu hồi nhà. Khi đó, người mua gian dối mất nhà, còn người đứng tên cũng không tránh khỏi trách nhiệm liên đới.
Nguy cơ hình sự nếu gian dối có tổ chức
Luật sư cảnh báo, trong trường hợp làm giả giấy tờ xác nhận thu nhập, cư trú, hoặc tổ chức đường dây môi giới “bao đậu hồ sơ”, các cá nhân liên quan có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về các tội danh như lừa đảo chiếm đoạt tài sản hoặc làm giả con dấu, tài liệu của cơ quan, tổ chức.
Đây không còn là rủi ro “xa vời”, khi các cơ quan chức năng đang tăng cường rà soát, hậu kiểm các dự án NOXH trên cả nước.
“Bàn tay sắt” từ Chỉ thị 34
Trước tình trạng biến tướng, ngày 11/12, Thủ tướng Chính phủ đã ký ban hành Chỉ thị 34, được xem là động thái quyết liệt nhằm lập lại trật tự thị trường NOXH.
Chỉ thị yêu cầu các địa phương và chủ đầu tư công khai đầy đủ thông tin dự án, danh sách người đủ điều kiện mua, giá bán… trên cổng thông tin điện tử. Quy trình tiếp nhận hồ sơ sẽ chuyển dần sang trực tuyến để hạn chế tình trạng chen lấn, tạo cơ hội cho “cò” thao túng.
Đáng chú ý, Chỉ thị 34 nhấn mạnh việc hậu kiểm sau bán hàng. Bộ Công an được giao phối hợp xác minh thông tin thu nhập, nhà ở thông qua dữ liệu dân cư. Trường hợp phát hiện gian dối, nhà ở xã hội sẽ bị thu hồi ngay, đồng thời công khai danh tính người vi phạm.
Ngoài ra, chủ đầu tư bị nghiêm cấm thu tiền đặt cọc trái quy định hoặc ủy quyền cho sàn giao dịch thu tiền. Các hành vi môi giới lừa đảo, thao túng hồ sơ sẽ bị xử lý nghiêm, kể cả bằng biện pháp hình sự.
