Ngày 12/6/2025 vừa qua, tại TP.HCM, các đơn vị, doanh nghiệp chủ chốt trong ngành cà phê Việt Nam đã cùng nhau nhìn lại chặng đường 5 năm triển khai Sáng kiến Hành động Tập thể về Sử dụng Đầu vào Nông nghiệp Có Trách nhiệm, do Chương trình Cà phê Bền vững (GCP) khởi xướng từ năm 2020. Đây là sáng kiến nhằm nâng cao tính bền vững trong canh tác, giảm thiểu rủi ro môi trường và sức khỏe từ việc sử dụng sai hóa chất nông nghiệp, đồng thời tăng cường khả năng tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế.
Sáng kiến được triển khai tại năm tỉnh trọng điểm của vùng Tây Nguyên gồm Lâm Đồng, Đắk Lắk, Đắk Nông, Gia Lai và Kon Tum, với sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan nhà nước, doanh nghiệp trong ngành và các tổ chức quốc tế.
Giảm mạnh tồn dư hóa chất, cải thiện chất lượng cà phê
Một trong những kết quả nổi bật của sáng kiến là tỷ lệ dư lượng glyphosate trong cà phê nhân đã giảm từ 56% năm 2020 xuống chỉ còn 1,2% vào năm 2023. Thành tựu này góp phần quan trọng giúp cà phê Việt Nam đáp ứng quy định MRL (mức dư lượng tối đa) nghiêm ngặt của thị trường châu Âu, giảm thiểu rủi ro xuất khẩu.
Ngoài ra, việc thử nghiệm các mô hình quản lý cỏ thân thiện với môi trường đã mang lại hiệu quả tích cực như cải thiện sức khỏe đất, tăng độ giữ ẩm, giảm nhu cầu tưới tiêu và tăng năng suất. Cùng với đó, các nghiên cứu đánh giá 11 hoạt chất nguy cơ cao đã giúp định hướng chính sách và chuẩn bị cho ngành thích ứng với các quy định sắp có hiệu lực.
Đào tạo sâu rộng, lan tỏa thực hành tốt
Trong 5 năm qua, hơn 101.000 nông dân và khuyến nông viên, trong đó gần 50% là phụ nữ và người dân tộc thiểu số, đã được đào tạo về sử dụng vật tư nông nghiệp có trách nhiệm thông qua hàng trăm khóa tập huấn. Ứng dụng Thuốc Bảo vệ Thực vật do Cục Bảo vệ Thực vật phát triển, được tích hợp tài liệu đào tạo, đã thu hút hơn 35.000 lượt tải và nửa triệu lượt truy cập.
Chiến dịch nâng cao nhận thức và thu gom rác thải tại Đắk Nông cũng đã góp phần lan tỏa nhận thức cộng đồng về tác động tiêu cực của việc sử dụng vật tư nông nghiệp thiếu kiểm soát.
Gắn kết toàn ngành, hướng tới chính sách dài hạn
Sáng kiến là kết quả hợp tác giữa nhiều đơn vị trong và ngoài nước như IDH, JDE Peet’s, Lavazza Foundation, Nestlé, Neumann Kaffee Gruppe, Sucden Coffee và Tchibo; với vai trò điều phối của Ban Điều phối Ngành Cà phê Việt Nam (VCCB) và Hiệp hội Cà phê - Ca cao Việt Nam (VICOFA).
Sáng kiến cũng đóng góp vào chính sách quốc gia khi cung cấp bằng chứng thực tiễn hỗ trợ quyết định cấm glyphosate của Bộ NN&PTNT. Hai khuyến nghị chính sách về sử dụng vật tư nông nghiệp có trách nhiệm và quản lý rác thải đã được trình lên các cơ quan chức năng, hướng tới cải thiện quản trị ngành cà phê.
Định hướng tương lai: Nhân rộng và lan tỏa
GCP Việt Nam sẽ tiếp tục phát triển Kế hoạch Hành động Tập thể vì Sự Thịnh vượng của người nông dân, nhằm nhân rộng mô hình đã triển khai thành công sang các khu vực và đối tượng mới trong ngành cà phê.
Ông Phạm Quang Trung – Trưởng Đại diện GCP Việt Nam kêu gọi: “Chúng tôi mong muốn tiếp tục nhận được sự đồng hành từ các đối tác để hướng đến một ngành cà phê Việt Nam xanh hơn, bền vững hơn và thịnh vượng hơn cho các thế hệ mai sau.”
